Đây là mâm lễ vật không thể nào thiếu trong đám hỏi của người Việt. “Miếng trầu là đầu câu chuyện” – mâm quả trầu cau xuất hiện thay cho lời thưa gửi, mở chuyện của nhà trai chính thức với nhà gái trong lễ ăn hỏi.

Quả cau tròn trịa cùng với lá trầu xanh tượng trưng cho tình yêu lâu bền và son sắt. Theo quan niệm thời xưa, trầu cau không chỉ là “đầu câu chuyện” mà còn thể hiện cho tấm lòng thủy chung, sự gắn bó và ước mong một cuộc sống hạnh phúc lâu bền. Mặc cho gặp bao nhiêu sóng gió, khó khăn thì đôi bạn trẻ vẫn luôn sát cánh cùng nhau không rời. Hình ảnh mâm quả trầu cau xuất hiện, thay cho lời chúc phúc của ông bà, cha mẹ dành cho cô dâu, chú rể trong cuộc sống hôn nhân tương lai.

Mâm lễ cần có một buồng cau từ 60 – 100 quả chẵn, một bó lá trầu và ba cành vỏ cây chay. Hiện nay, mâm trầu cau thường được trang trí thêm lá vạn tuế, hoa tươi, chữ hỷ hoặc điêu khắc rồng phượng đẹp mắt.

Lễ đen (hay còn gọi là lễ nạp tài, lễ dẫn cưới và lễ nát) là khoản tiền nhà trai cần chuẩn bị cùng sính lễ ăn hỏi để xin cưới cô gái. Khoản tiền này thường được hai gia đình bàn bạc và thống nhất trước từ ngày dạm ngõ.

Mâm lễ này chứa tiền mặt bên trong, tượng trưng cho việc thách cưới của nhà gái đối với nhà trai. Đây cũng được xem như một lời cảm ơn, một món quà ý nghĩa để nhà trai gửi gắm tới nhà gái đã có công sinh thành và nuôi dạy cô dâu. Sau khi nhà gái nhận lễ đen, họ có thể tùy ý sử dụng để chuẩn bị cho lễ vu quy, mua trang sức hồi môn cho cô dâu hoặc làm quà tặng cho cô dâu chú rể làm vốn liếng sau này.

Ví dụ, lễ đen trong ăn hỏi miền Bắc thường là số lẻ ( 5, 7 hoặc 9 triệu đồng) do ở đây quan niệm số lẻ tượng trưng cho người sống. Trái lại, lễ đen trong ăn hỏi miền Nam thường là số chẵn (6, 8 hoặc 10 triệu đồng) do quan niệm lộc, phát trong hôn nhân.

Khi nhắc đến lễ ăn hỏi gồm những gì? Chắc chắn không thể thiếu mâm bánh lễ. Các loại bánh truyền thống thường được sử dụng như: bánh cốm, bánh phu thê, bánh kem, bánh pía,… thể hiện cho sự cân bằng âm – dương, biểu trưng cho sự hài hòa của trời đất. Trong đó, bánh phu thê được chọn nhiều nhất vì gắn liền với câu chuyện ý nghĩa về tình cảm vợ chồng mặn nồng, bền chặt.

Số lượng bánh hầu như là số chẵn (80 – 100) và loại bánh có thể thay đổi theo từng vùng miền. Miền Bắc sẽ sử dụng bánh cốm xanh, miền Nam dùng bánh phu thê và miền Tây Nam Bộ hay chọn bánh pía. Bánh trong mâm lễ thường được xếp thành hình tháp, gắn nơ đỏ hay chữ hỷ để tăng vẻ trang trọng.

Tráp rượu thuốc chính là một trong những tráp ăn hỏi không thể thiếu trong mâm lễ ăn hỏi truyền thống của người Việt. Mâm lễ này thể hiện cho lời xin phép của cháu con gửi tới ông bà, gia tiên với ước mong được phù hộ, chứng giám cho lòng thành kính, và hiếu thảo. Từ đó, tổ tiên cũng sẽ phù hộ cho đám cưới diễn ra thuận lợi, vui vẻ. Đồng thời, vị cay nồng của rượu cùng vị thơm đắng của trà cũng sẽ góp thêm những hương vị cho cuộc sống thêm ấm áp và nồng nàn.

Mâm lễ này gồm: 3 chai rượu vang, 3 cây thuốc lá và 0,5kg trà thượng hạng. Trong đó, các loại rượu thường được chọn là Chile, Vodka hoặc Chivas; thuốc lá Vina, 555 hoặc Thăng Long và trà Thái Nguyên cao cấp.

Thể hiện đắng cay ngọt bùi trong tình yêu, bia và nước ngọt thường được chuẩn bị 50 – 60 lon, sắp xếp xen kẽ thành hình tháp và trang trí nơ đỏ hoặc hoa tươi. Trong đó, Heineken hoặc 333 là các loại bia thường được lựa chọn cùng với nước ngọt Coca Cola, nước ngọt Pepsi.

Được sắp xếp theo hình khối là hình tháp, tráp lon bia để thêm vào giống như tình nghĩa tràn đầy, hợp tình, hợp ý giữa vợ chồng – con cái luôn được hòa thuận, đoàn kết. Ngoài ra nó còn mang ý nghĩa vật chất nhiều, có của dư thừa làm vốn.

Mâm trái cây trong ngày tân hôn là một trong số nhiều sản phẩm không thể thiếu bên cạnh mâm trầu cau, bánh hỏi, trà rượu và heo quay thể hiện mong ước cho một cuộc hôn nhân bền vững may mắn, vợ chồng thuận hoà ngoài ra còn thể hiện sự tôn nghiêm của gia chủ đối với ông bà gia tiên. Mâm quả trái cây đối với 2 miền Nam và Bắc có đôi chút khác biệt do phong tục vùng miền. Khi lựa chọn những loại trái cây vào mâm quả tùy theo mỗi gia đình và vùng miền; mà sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau. Tuy nhiên, bạn nên hạn chế đưa các quả có vị đắng, chát vào tráp lễ. Trái cây được lựa chọn là những quả chín, mọng và căng tròn.

Các loại quả được chọn thường có mùi thơm, vị ngọt, có 5 (ngũ) hoặc 9 (cửu) loại quả như: xoài, táo, nho, na, bưởi, thanh long. Mâm hoa quả có thể trang trí đan xen một số loại hoa đẹp mắt như: hoa ly, lan trắng hoặc hoa hồng. Ở một số địa phương, người ta còn kiêng chọn những loại quả có vị cay, chát, đắng hay các loại quả như lê, cam, quýt,..

Theo truyền thống của người Việt, heo quay được tính là một sính lễ trong các nghi thức cưới hỏi. Mâm lễ này thường có trong đám hỏi miền Trung và Nam. Theo quan niệm dân gian, vị ngọt ngào của trái cây cần phải có thêm vị mặn của thịt nên heo sữa quay là mâm lễ cần thiết trong đám hỏi. Heo quay đám hỏi, đám cưới thường mang ý nghĩa chúc cho đôi bạn trẻ phát tài phát lộc, đồng thời mau chóng có quý tử, con đàn cháu đống.

Bạn nên chọn một con heo sữa 10 – 15kg được quay vàng ruộm và đặt trên khay sắt, sau đó trang trí bằng khăn lụa đỏ, chữ hỷ và hoa giấy thể hiện sự dư dả tài lộc. Ngoài ra, mâm lễ cũng có thể trang trí thêm cà rốt, hành hoa hay khoai tây để trông đầy đặn hơn.