Phát ban da (còn gọi là mề đay) là một sự bùng phát của sưng, sưng đỏ hoặc mảng bám trên da xuất hiện đột ngột, do phản ứng của cơ thể với một số chất gây dị ứng, hoặc không rõ nguyên nhân.

Phát ban da thường gây ngứa, nhưng cũng có thể bị bỏng hoặc ngứa do châm chích. Chúng có thể xuất hiện bất cứ bộ phận nào trên cơ thể như: mặt, môi, lưỡi, cổ họng hoặc tai. Phát ban có kích thước khác nhau có thể nhỏ như cục tẩy bút chì đến cái đĩa và có thể kết hợp với nhau để tạo thành các mảng phát ban lớn hơn. Tình trạng này tồn tại trong nhiều giờ, hoặc lên đến một ngày trước khi mờ dần.

Phù mạch tương tự như nổi mề đay, nhưng đó là tình trạng sưng xảy ra bên dưới da thay vì trên bề mặt. Phù mạch với đặc trưng bởi sưng sâu quanh mắt và môi và đôi khi của bộ phận sinh dục, tay chân. Thời gian tồn tại của phù mạch kéo dài hơn phát ban nhưng tình trạng sưng thường biến mất trong vòng chưa đầy 24 giờ. Phù mạch hiếm khi xuất hiện ở ở cổ họng, lưỡi hoặc phổi vì nó có thể chặn đường thở, gây khó thở; điều này có thể đe dọa đến tính mạng.

Cách phòng ngừa hữu hiệu nhất là hạn chế các lý do dẫn tới phát ban ở trẻ. Dưới đây là một số biện pháp mà cha mẹ có thể làm giúp ngăn ngừa tình trạng phát ban ở trẻ:

• Tiêm chủng để ngăn ngừa một số bệnh như sởi, thủy đậu… Hầu hết các vacxin đều cần thiết cho hệ miễn dịch của bé.
• Đảm bảo vệ sinh tốt cho bé bằng cách rửa tay sạch bằng nước sau khi chơi ngoài trời, vệ sinh tay của cha mẹ trước khi muốn tắm rửa hoặc ôm bé.
• Thận trọng khi cho bé ăn loại thức ăn mới, khi trẻ bị mẩn ngứa nên ăn chế độ ăn nhạt để không tích lũy quá nhiều nước và natri trong cơ thể.
• Bà mẹ cho con bú cần kiêng các thức ăn có khả năng gây dị ứng cho trẻ cho tới khi trẻ hoàn toàn khỏi mẩn ngứa.
• Cho trẻ mặc quần áo rộng rãi và làm bằng chất liệu mềm mại.
• Khi trẻ bị ngứa không để trẻ gãi có thể gây tổn thương da.
• Không sử dụng xà phòng rửa da vì sẽ làm mẩn ngứa nặng thêm.

Thông thường, tình trạng phát ban không sốt có thể giảm nhanh chỉ sau vài ngày. Tuy nhiên ở những trẻ có cơ địa nhạy cảm và sức khỏe yếu, triệu chứng trên da có thể tiến triển kéo dài và nghiêm trọng dần theo thời gian. Vì vậy mẹ nên đưa trẻ thăm khám bác sĩ nếu có các triệu chứng sau:

• Tình trạng phát ban không sốt kéo dài hơn 3 ngày và không có dấu hiệu thuyên giảm
• Phát ban da có xuất hiện mụn mủ, lở loét và viêm nặng
• Trẻ bị hen suyễn và viêm mũi dị ứng
• Phát ban da gây ngứa nhiều khiến trẻ mất ngủ, bỏ ăn, quấy khóc

Với trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, nhiều cha mẹ ngại đưa con đi khám tại các bệnh viện, phòng khám vì trẻ còn nhỏ, yếu ớt đồng thời hay quấy khóc, không hợp tác khi chờ đợi đến lượt cũng như khi bác sĩ kiểm tra bệnh.

Trong trường hợp đó, phụ huynh có thể đăng ký cho con thăm khám với các bác sĩ Da liễu từ xa qua video. Sau khi xem hình ảnh và cha mẹ mô tả triệu chứng ở trẻ, các bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và hướng dẫn cha mẹ cách chăm sóc cũng như điều trị cho trẻ sao cho đúng cách.

Phát ban da cấp tính: Bệnh thường kéo dài dưới sáu tuần. Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do một số loại thực phẩm, thuốc hoặc nhiễm trùng. Côn trùng cắn. Các loại thực phẩm phổ biến nhất gây ra phát ban là các loại hạt, sô cô la, cá, cà chua, trứng, quả tươi và sữa. Thực phẩm tươi dễ gây ra phát ban hơn so với thực phẩm nấu chín. Một số phụ gia thực phẩm và chất bảo quản cũng có thể là nguyên nhân.

Phát ban da mãn tính và phù mạch: Thường kéo dài hơn sáu tuần. Nguyên nhân của loại phát ban này thường khó xác định hơn so với những người bị phát ban da cấp tính. Đối với hầu hết những người bị phát ban mãn tính, nguyên nhân gây bệnh không thể xác định. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nguyên nhân có thể là do bệnh tuyến giáp, viêm gan, nhiễm trùng hoặc ung thư. Mề đay mãn tính và phù mạch có thể ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng khác như phổi, cơ và đường tiêu hóa. Các triệu chứng bao gồm đau nhức cơ, khó thở, nôn và tiêu chảy.

Phát ban vật lý: Phát ban do kích thích vật lý trực tiếp của da - ví dụ, lạnh, nóng, phơi nắng, áp lực, đổ mồ hôi và tập thể dục. Phát ban thường xảy ra ngay tại nơi da bị kích thích và hiếm khi xuất hiện ở nơi khác. Hầu hết tình trạng này xuất hiện trong vòng một giờ sau khi tiếp xúc.

Dermatographism: Đây là một dạng phát ban vật lý phổ biến sau khi gãi da. Những phát ban này cũng có thể xảy ra cùng với các dạng nổi mề đay khác.